การประเมินมดลูก

การประเมินมดลูกต้องการข้อมูลลักษณะของโพรงมดลูก เยื่อบุโพรง​มดลูก กล้ามเนื้อมดลูกและลักษณะผิวมดลูกด้านนอก วิธีการประเมินมี​หลายวิธี ได้แก่

Laparoscopy + Hysteroscopy

การส่องกล้องในช่องท้องร่วมกับการ​ส่องกล้องโพรงมดลูกนับเป็นวิธี​มาตรฐานในการประเมินความผิดปกติ​ของมดลูก

• สามารถตรวจวินิจฉัยและอาจทำการ​รักษาได้เลย
• ประเมินการทำงานของท่อนำไข่ได้ด้วย
  

• ค่าใช้จ่ายที่สูง
• ต้องนอนโรงพยาบาล
• แผลผ่าตัดบริเวณหน้าท้อง
• ความเจ็บปวด
• ไม่สามารถทำได้ที่สถานพยาบาลทั่วไป
  

อัลตราซาวดน์ช่องคลอด 2 มิติ

อัลตราซาวดน์ 2 มิติ จะสร้างภาพเสมือนภาพตัดของอวัยวะ​ที่เราดูเป็นจุด ๆ ทำให้ได้ข้อมูลของมดลูกครบถ้วน แต่จำเป็น​ต้องอาศัยการขยับตำแหน่งตรวจไปทีละน้อยจนครบมดลูก ​จะเห็นภาพมดลูกแค่ 2 แกนคือแนวตรงกลางและแนวขวาง

• ได้ข้อมูลของมดลูกครบถ้วน
• มีเครื่องตรวจทั่วไป
• ค่าใช้จ่ายไม่แพง
• การตรวจไม่รุกล้ำ
• สามารถวัดระยะ ความหนาฯลฯ ได้
  

• ผลตรวจขึ้นอยู่กับประสบการณ์ของ​หมอที่ตรวจ
• ภาพที่ถ่ายมาเอามาแปลผลซ้ำได้น้อย
• มุมการตรวจจำกัด
  

• ให้ภาพเฉพาะแนวกลางและแนวขวางของ​มดลูก
• ความแม่นยำไม่ดีเท่าที่ควร
• ประเมินท่อนำไข่ไม่ได้

อัลตราซาวดน์ช่องคลอด 3 มิติ

อัลตราซาวดน์ 3 มิติ ต่างจากอัลตราซาวดน์ 2 มิติที่การเก็บภาพไม่ได้เก็บ​เป็นภาพตัด แต่เป็นการรวมเอาภาพตัดหลายร้อยหน้าตัดต่อกันกลายเป็น​ปริมาตร ทำให้ปรับภาพเห็นได้ทั้งหมดของอวัยวะที่ตรวจเหมือนการตรวจ​ด้วย CT หรือ MRI และสามารถปรับภาพไปดูจุดที่ต้องการตรงไหนก็ได้

• ได้ข้อมูลมดลูกครบถ้วน
• ผลตรวจไม่ขีึ้นกับหมอที่ตรวจ
• ราคาไม่สูง
• ไม่รุกล้ำ
• วัดค่าต่าง ๆ ได้
• ความแม่นยำสูง
• ประเมินท่อนำไข่ร่วมด้วยได้
  

• ทักษะการตรวจต้องมีการฝึกฝนเพิ่ม
• เครื่องตรวจยังไม่แพร่หลายทั่วไป
  

การประเมินท่อนำไข่

การประเมินการทำงานของท่อนำไข่มีความจำเป็นอย่างยิ่งก่อนเริ่มการ​รักษา เพราะนอกจากจะบ่งชี้ความจำเป็นของการทำเด็กหลอดแก้ว (กรณี​ที่ท่อนำไข่ตัน)​ และแม้ว่าคุณตั้งใจจะทำเด็กหลอดแก้วตั้งแต่แรกก็ยังต้อง​ตรวจการทำงานของท่อนำไข่อยู่ดี เพราะว่าถ้าหากมีภาวะท่อนำไข่บวมน้ำ ​(hydrosalpinx) พบว่าอัตราการตั้งครรภ์จากการย้ายตัวอ่อนจะลดลง​มาก และการผ่าตัดผ่านกล้องเพื่อไปตัดเอาท่อนำไข่ที่บวมน้ำออกทำให้​อัตราการตั้งครรภ์หลังจากย้ายตัวอ่อนกลับมาเป็นปกติ ดังนั้นการประเมิน​ท่อนำไข่ต้องการข้อมูล 2 ชนิด

1. ท่อนำไข่ตันหรือไม่
   
2. มีท่อนำไข่บวมน้ำหรือไม่
   

Laparoscopy + ​Chromopertubation

การส่องกล้องในช่องท้องร่วมกับฉีดสี​เพื่อประเมินท่อนำไข่เป็นการตรวจ​มาตรฐาน นอกจากจะตรวจท่อนำไข่​แล้วยังสามารถประเมินมดลูกและอาจ​รักษาไปในรอบเดียว

• สามารถตรวจวินิจฉัยและอาจทำการ​รักษาได้เลย
  

• ค่าใช้จ่ายที่สูง
• แผลผ่าตัดบริเวณหน้าท้อง
• ความเจ็บปวด
• ไม่สามารถทำได้ที่สถานพยาบาลทั่วไป
  

Hysterosalpingography (HSG)

เป็นการฉีดสารทึบรังสีเข้าไปในมดลูก​และถ่ายภาพเอกซเรย์เพื่อประเมินท่อนำ​ไข่ และประเมินโพรงมดลูกได้

• ประเมินได้ทั้งโพรงมดลูกและท่อนำไข่
  

• เครื่องมือค่อนข้างใหญ่ เจ็บ
• ได้รับรังสีจากการตรวจ
• ความแม่นยำน้อย
• บอกลักษณะผิวมดลูกด้านนอกไม่ได้
  

3D TVUS และฉีด contrast ​(HyCoSy)

เป็นการตรวจท่อนำไข่โดยการฉีดน้ำเกลือ น้ำเกลือผสมฟองอากาศ หรือ​สารทึบอัลตราซาวดน์แล้วตรวจอัลตราซาวดน์สามมิติเพื่อประเมินท่อนำไข่

• ประเมินได้ทั้งโพรงมดลูกและท่อนำไข่
• ค่าใช้จ่ายไม่สูง
• ไม่ต้องสัมผัสรังสีเอกซเรย์
• ความแม่นยำสูงใกล้เคียงการส่องกล้อง
  

• ทักษะการตรวจต้องมีการฝึกฝนเพิ่ม
• เครื่องตรวจยังไม่แพร่หลายทั่วไป
  

สรุป

อัลตราซาวดน์ช่องคลอด 3 มิติ

• ประเมินมดลูก รังไข่และท่อนำไข่อย่างแม่นยำ
• ไม่รุกล้ำ
• ค่าใช้จ่ายไม่สูง

เอกสารอ้างอิง

• Devine K, Dolitsky S, Ludwin I, Ludwin A. Modern ​assessment of the uterine cavity and fallopian tubes ​in the era of high-efficacy assisted reproductive ​technology. Fertility and Sterility 2022;118: 19-28
• Jayaprakasan KA-O, Ojha K. Diagnosis of Congenital ​Uterine Abnormalities: Practical Considerations. LID - ​10.3390/jcm11051251 [doi] LID - 1251.